کنگر فرنگی ( به انگلیسی Artichokes)

نام علمی : Cynara scolymus L

کنگر فرنگی یک گیاه موروثی است که برای جوانه های گل خوراکی آن کاشته می شود. کنگر فرنگی برگ های بزرگ به رنگ سبز-نقره ای و ساقه های قطور دارد که جوانه های گل روی این ساقه ها قرار گرفته اند. این گیاه یکی از گیاهان اشرافی است و شکل جالب آن باعث می شود که بسیاری از کشاورزان را تحریک به کاشت آن کند. کنگر فرنگی یکی از سبزیجات مفید و مغذی است. گیاه کنگر فرنگی بومی جنوب اروپا و سواحل دریای مدیترانه می باشد.

گیاه کنگر فرنگی در مناطقی که زمستان های معتدل دارند به بهترین نحو رشد می کند. در چنین شرایطی گیاه کنگر فرنگی به صورت چندساله رشد می کند و تا 5 سال قابل برداشت است. در مناطقی که در زمستان تنها چند شب سرد است، گاهی اوقات در طول زمستان گیاه هرس و به آن مالچ داده می شود. در مناطق سردتر کنگر فرنگی به صورت سالانه رشد می کند و باید در بهار کاشته شود. در مناطق مرطوب و نیمه گرمسیری گیاه کنگر فرنگی در پاییز کاشته می شود و بهترین رشد را در این زمان دارد. این گیاه به آسانی با دانه رشد می کند.

 

 

خاک مناسب برای کنگر فرنگی، کاشت و مراقبت از آن

اگر کنگر فرنگی در مناطقی با زمستان معتدل کاشته شود به صورت چندساله رشد می کند، بنابراین با توجه به این مساله که گیاه تا 5 سال  در منطقه وجود خواهد داشت مکان کاشت را باید انتخاب کرد. بوته کنگر فرنگی می تواند 90 تا 120 سانتی متر طول و 120 سانتی متر عرض داشته باشد. کنگر فرنگی باید در یک مکان با آفتاب کامل یا سایه جزیی کاشته شود. گیاه کنگر فرنگی برای جوانه زنی به نور نیاز دارد. این گیاه برای رشد به یک خاک سبک، حاصلخیز با زهکشی خوب نیاز دارد. خاک های لومی شنی ایده آل هستند. قبل از کاشت باید خاک را به عمق 20 سانتی متری با کمپوست مخلوط کرد. در طول تابستان گیاه کنگر فرنگی ممکن است دچار خشکی و پژمردگی شود و همچنین در طول زمستان نیز خاک اشباع از آب می شود و باعث پوسیدگی ریشه کنگر فرنگی می شود. اضافه کردن کمپوست باعث می شود خاک در طول تابستان مرطوب بماند و در طول زمستان به زهکشی خاک کمک می کند.

PH مناسب برای کنگر فرنگی 6 تا 8 می باشد.

در مناطق سرد 6 تا 8 هفته قبل از پایان زمستان بذرهای کنگر فرنگی را نشا کرده و بعد از گذشت سرما در زمین اصلی می کارند. نهال های کنگر فرنگی را باید با فاصله 120 سانتی متر از هم کاشت و در مناطق سردتر باید آن ها را نزدیک تر به هم و در فاصله 60 تا 90 سانتی متری از هم کاشت. 

کسانی که در مناطق گرمتر با زمستان های معتدل بدون یخبندان زندگی می کنند باید کنگر فرنگی را در پاییز مستقیما در زمین اصلی بکارند، فاصله دانه ها از هم را باید 100 سانتی متر در نظر بگیرند و روی آن ها را با 3 سانتی متر خاک بپوشانند. بعد از کاشت دانه ها باید به آن ها آب داده شود.

دمای مناسب برای جوانه زنی 18 تا 22 درجه سانتی گراد است. بعد از جوانه زنی و بزرگ شدن نهال ها، کنگر فرنگی بهترین رشد را در دمای 24 درجه سانتی گراد در طول روز و دمای 13 درجه سانتی گراد در طول شب دارد. 

بعد از کاشت کنگر فرنگی و شروع رشد آن، باید هر ماه یک بار به گیاه کود داده شود، کودهای مایع مخصوص سبزیجات مناسب هستند. در سراسر فصل رشد خاک باید مرطوب نگه داشته شود. برای تشویق گیاه به رشد بیشتر می توان هر دو هفته یک بار به خاک یک کود با پتاسیم بالا (که اغلب کود پتاس نامیده می شود) داد. 

 مواظب علف های هرز باشید و آن ها را از کنگر فرنگی دور نگه دارید. در اطراف گیاه کنگر فرنگی باید یک لایه ضخیم مالچ داده شود. مالچی که حاوی مواد آلی مثل چمن خشک شده، کود یک ساله یا ترکیبی از این مواد باشد. زمانی که جوانه گل کنگر فرنگی شروع به شکل گرفتن کرد، مالچ را حذف کنید و یک لایه کمپوست به ضخامت 10 سانتی متر و عرض 15 سانتی متر در اطراف هر گیاه اضافه کنید. 

آفات و بیماری های کنگر فرنگی

حلزون ها می توانند به کنگر فرنگی آسیب برسانند و برگ های جوان گیاه را از بین ببرند و قارچ ها هم باعث ایجاد سوختگی روی برگ های مسن تر می شوند. حلزون ها را می توان به وسیله طعمه و یا تله به دام انداخت. اگر فقط چند برگ توسط قارچ دچار سوختگی شده باشد می توان آن ها را از بوته جدا کرد ولی اگر میزان آلودگی زیاد باشد باید از قارچ کش مانند قارچ کش های حاوی روغن چریش استفاده کرد.

برداشت و ذخیره سازی کنگر فرنگی

جوانه های گل در اوایل تابستان در بالای ساقه ها که از مرکز گیاه صعود می کنند، تشکیل می شوند . هر ساقه چندین جوانه گل تشکیل می دهد و بالاترین جوانه زودتر رسیده می شود. جوانه های گل زمانی قابل برداشت هستند که کاملا سفت شده باشند و قطر آن ها حداقل 7 سانتی متر شده باشد. اگر جوانه های خیلی دیر برداشت شوند، جوانه شروع به باز شدن می کند و لطافت خود را از دست می دهد و سخت و چوبی می شود. جوانه های کاملا باز غیر قابل خوردن هستند اما یک گل بنفش بزرگ و جذاب تولید می کنند. 

 

 

باید حداقل 3 تا 7 سانتی متر از ساقه را همراه با جوانه قطع کرد تا برداشت و دسته کردن آن ها راحت تر باشد.  جوانه های پایینی که دیرتر رسیده می شوند به اندازه جوانه های بالایی بزرگ نخواهند شد. 

برداشت چندین مرتبه انجام می شود و حتی ممکن است چند ماه طول بکشد.

زمانی که همه جوانه ها برداشت شدند، یک سوم ساقه را باید  قطع کرد. برای این که گیاه قوی تر و بزرگ تر شود هرس کردن آن نیاز است. 

کنگر فرنگی را می توان به مدت 2 هفته در یخچال نگه داری کرد.